• Login
Health News Nepal
Nisarga Hospital & Research Center Dhangadi
  • Home
  • News
  • Health
  • Nutrition
  • Disease
  • Articles
  • Research & Study
  • Corona Virus #Covid19
No Result
View All Result
HealthNews
  • Home
  • News
  • Health
  • Nutrition
  • Disease
  • Articles
  • Research & Study
  • Corona Virus #Covid19
No Result
View All Result
HealthNews
No Result
View All Result
Home Health

कोरोना भाइरस: आयुर्वेदको आँखाले हेर्दा डा. सविता भण्डारी

HNN Staff by HNN Staff
March 24, 2020
in Health
A A
3
Dr Sabita Bhandari

Dr Sabita Bhandari

Share on FacebookShare on TwitterShare on LinkedIn
हाल सारा संसार कोरोना भाइरसको संक्रमणबाट त्रस्त एवं ग्रस्त छ । संसार नै यसबाट पीडित भइरहेको अवस्था छ । संसारभरका चिकित्सक, वैज्ञानिकहरू यो बिल्कुलै नौलो रोग भएकाले यसको शोध र अनुसन्धानमा लागिरहेका छन् । यस भाइरससँग लड्नको लागि अनेकौँ राष्ट्रहरूले अरबौँ रकमको घोषणा गरे । केही देशले त संकटकालको समेत घोषणा गरिसकेका छन् । आखिर यस्ता समस्या पैदा कसरी भइरहेको छ ? यसको आयुर्वेद चिकित्साको माध्यमबाट स्थायी समाधान के हुनसक्छ त ? यो आजको चर्चाको विषय हो ।

आयुर्वेद पद्धति चिकित्सामध्येको सबैभन्दा पुरानो र भरपर्दो चिकित्सा पद्धति हो भनेर सबैले मानेजस्तो गरेतापनि जब जब यस्तो भयानक परिस्थिति आउँछ तब कसैको ध्यान यसतर्फ जादैँन । यस्तो जटिल परिस्थितिलाई पनि आयुर्वेद चिकित्सा पद्धतिद्वारा अति सरल र सहज तरिकाले निवारण गर्न सकिन्छ भन्ने कसैलाई विश्वासै हुँदैन । किनकि मानिस जति जटिल समस्या छ त्यतिनै जटिल निवारणको खोजीमा हुन्छ ।

के आयुर्वेदमा हाल देखिने रोगहरुको वर्णन पाइन्छ त ?
आयुर्वेदको कुरा उठ्ने बित्तिकै उब्जिने पहिलो प्रश्न नै यही हो र यसको सहज जवाफ हो – ‘हुन्छ’ ।

तर कसरी त?
किनकि आयुर्वेद एक पूर्ण चिकित्सा पद्धति हो र यसमा हालका कुनै पनि रोगको तुलना गरेर त्यसको कारण बुझी समाधान गर्न सकिन्छ । आयुर्वेद ग्रंथ संस्कृतमा भएको र आम मानिसमा भाषाको असहजताका कारण केही दुविधा भएतापनि हरेक स्वास्थ्य समस्याको समाधान भने अवश्य गरेकै हुन्छ । अङ्ग्रेजी नाम वा हाल पत्ता लागेको हो भन्ने बित्तिकै त्यो रोग बिल्कुलै नयाँ हो भन्ने पनि हुँदैन ।
उदाहरणको लागि , आयुर्वेदको सुश्रुत संहितामा रोग सर्ने तरिकाको बारेमा दिइएको एउटा श्लोक हेर्दा त्यो समयमा र हालको समयमा रोग सर्ने तरिकाको वर्णनमा केही भिन्नता भएको देखिदैन ।

प्रसंगाद्गात्रसंस्पर्शान्निःश्वासात् सहभोजनात् ।

सहशय्यासनाच्चापि वस्त्रमाल्यानुलेपनात् ।।

कुष्ठं ज्वरश्च शोषश्च नेत्राभिष्यन्द एव च ।

औपसर्गिकरोगाश्च संक्रामन्ति नरान्तरम् ।। 

सुनि५–३२्३३
अर्थात् रोगीसँग संसर्गबाट, शरीरमा स्पर्श गर्नाले , श्वासप्रश्वासबाट, एकैसाथ भोजन गर्नाले, एकै ओच्छ्यानमा सुत्नाले तथा रोगीको कपडा, माला र अन्य सामाग्रीको प्रयोगबाट कुष्ठ, ज्वरो, राजयक्ष्मा, नेत्र रोग आदि रोग एक मानिसबाट अरुमा संक्रमण हुनसक्छ ।
यस्तो समस्यालाई आयुर्वेदमा जनपदोद्ध्वंससँग दाजेर त्यसै अनुरूपको व्यवहार र नियमको पालना गर्नाले यसबाट बच्न सकिन्छ । साथै यदि आयुर्वेदमा बताइएका अति सरल र सुलभ कर्महरू गर्नाले सारा संसार सुख र खुसीका साथ जीवन व्यतीत गर्न सक्छ भन्ने मेरो विश्वास छ ।

के हो जनपदोद्ध्वंस ?

भिन्दाभिन्दै आहारको सेवन गर्ने, भिन्दाभिन्दै खाने–पचाउने, काम गर्ने क्षमता भएका, विभिन्न उमेरसमूह र प्रकृतिका मानिसहरूमा हावा, पानी, देश (भूमि) र समय यी चार कुराको विकृति भएर एकैप्रकारको रोग लाग्दछ भने त्यो नै जनपदोद्ध्वंस हो ।

यसबाट बच्ने उपाय के छ त ?
क) कारणको परित्यागः कुनै पनि रोगको केही न केही कारणबाट लागेको हुन्छ र सोको त्याग गर्नाले त्यो रोगको निवारण हुन्छ वा थप कष्टदायक हुन पाउँदैन ।

ख) शरीर शोधन गर्नको लागि पञ्चकर्म र पञ्चकर्मपश्चात् रसायन औषधिको सेवन,

के हो पञ्चकर्म? : यो आयुर्वेद चिकित्साको बलियो पक्ष हो, जसमा वमन, विरेचन, शिरोविरेचन, वस्ति र रक्तमोक्षण पर्दछ, जसद्वारा शरीरमा रहेका विकार पदार्थ सम्पूर्णरूपमा नष्ट हुन्छन् ।

के हो रसायन ?
यज्जराव्याधिनाशनम् तत् रसायनम् । अर्थात् जसले रोगको नाश गर्दछ साथै शरीरको रोगसँग लड्नसक्ने क्षमता वृद्धि गर्दछ ।

ख) आहार–औषध संग्रहः
यस्तो भैपरि आउने समस्याको लागि पहिला नै खानेकुरा र आवश्यक औषधीहरूको संग्रह गर्नुपर्दछ जस्तैः तुलसी, गुडूची, अमला, भूइँअमला, बेसार, अदुवा, काँचो बेल, ज्वानो, मरिच, पिप्ला, कुरिलोआदि सम्भावित रोगमा आवश्यक पर्ने औषधीहरू ।
ग) ब्रह्मचर्य अर्थात् ब्रह्म भन्नाले सत्य र चर्य भन्नाले कर्म, सत्कर्महरू; जसले आफ्नो र अरु कसैको हानि नहोस् ।
घ) दया, दान, सदाचारका कर्महरू एवं शान्ति कर्म ।

ङ) धार्मिक व्यवहार, वचन र आचरण ।

च) देवता, ऋषि र जितात्मा (चिकित्सक आदि) हरूसँग सत्संग, जसले गर्दा देवता, ऋषिहरुको संगत गर्नाले गलत आचरणको प्रवृत्तिमा ह्रास आउँदछ भने चिकित्सकहरुको संगत गर्नाले रोगको प्रतिकारको उपायहरु बुझ्न सरल हुन्छ ।

छ) विकृत भएको स्थान त्याग ।

ज) दैवव्यपाश्रय चिकित्सा अर्थात् मणिधारण, जप, हवन, दान, धर्म आदि कर्महरु ।

झ) यदि मौसममा विकृति छ भने मौसम अनुरूपकै आचरण ।
माथिका केही बुँदाहरू अति रूढीवादी, अन्धविश्वासी देखिने र त्यसको कुनै तत्कालै परिणाम देख्न नसकिएता पनि त्यसको असर भने अवश्य पर्दछ र यदि त्यस्ता कर्महरु गर्ने नै हो भने पनि आफू र अरूलाई कुनै पनि दुष्प्रभाव भने अवश्य पर्ने छैन । त्यसैले मनन र व्यवहार गरौँ । आफू बचौँ र अरूलाई पनि सहयोग गरौँ ।

✍️लेखक पतञ्जलि मेडिकल कलेज एण्ड रिसर्च सेन्टर, धूलिखेलमा प्राध्यापनरत हुनुहुन्छ ।

Tags: AyurvedaCorona Virus #Covid19
TechSansar.com - Technology Navigator website for Nepalese TechSansar.com - Technology Navigator website for Nepalese TechSansar.com - Technology Navigator website for Nepalese
Previous Post

फ्रान्सबाट नेपाल आएका एक नेपालीलाई कोरोना पुष्टि, टेकु अस्पतालमा उपचार हुँदै

Next Post

लकडाउनको समयमा निशुल्क स्वास्थ्य परामर्श सेवा दिदै डा.सुशिल ढुङ्गेल

Related articles

बिहान उठ्ने बित्तिकै चिया पिउनु कतिको फाइदा ? #Tea
Health

बिहान उठ्ने बित्तिकै चिया पिउनु कतिको फाइदा ? #Tea

2 weeks ago
456
Impact of Covid 19 on Dental Health Dr Purna
Articles

कोभिड–१९ महामारीको चपेटामा दन्तचिकित्सा #COVID19 #DentalMedicine

3 months ago
411
लैंगिक हिंसाले मानसिक समस्याको जोखिम #GBV
Articles

लैंगिक हिंसाले मानसिक समस्याको जोखिम #GBV

3 months ago
404
Amla importance
Health

अमलाको पौराणिक एवं आयुर्वेदिक महत्व #Amla

3 months ago
402
Tulasi importance
Health

तुलसीको पौराणिक एवं आयुर्वेदिक महत्व #Tulasi

3 months ago
401
Diabetes must know 15 facts by Health News Nepal
Disease

मधुमेह सम्बन्धि जान्नैपर्ने १५ कुरा – डा भोज राज अधिकारी #diabetes

4 months ago
432
Next Post
Dr Sunil Dhungel

लकडाउनको समयमा निशुल्क स्वास्थ्य परामर्श सेवा दिदै डा.सुशिल ढुङ्गेल

Comments 3

  1. Pingback: नेपालको संबिधानमा स्वास्थ्य • Health News Nepal
  2. Pingback: सुदूरपश्चिम प्रदेशका सबै स्थानीय तहमा ग्रामीण अल्ट्रासाउण्ड सेवा शुरु हुने #AltrasoundTraining • Health News Nepal
  3. Pingback: रक्षा आयुर्वेदिक औषधालय द्वारा जन्मोत्सवको अवसरमा ४ लाख बराबरको औषधि निशुल्क वितरण #HealthCamp • Health News

Leave a Reply Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

HNN Podcast

Abbott Hematology Analyzer CELL-DYN Emerald from Labline Traders KathmanduAbbott Hematology Analyzer CELL-DYN Emerald from Labline Traders Kathmandu
Navajeevan Hospital Dhangadhi Kailali, 091-521233 Navajeevan Hospital Dhangadhi Kailali, 091-521233 Navajeevan Hospital Dhangadhi Kailali, 091-521233

Recommended

बहराइनमा  नेपालीको कोरोना भाइरसबाट सन्क्रमित हुनेको संख्या ४९ पुग्यो#Covid19

कोरोनाबाट प्रभावित १२ वटा जिल्ला कुन हुन् । (हेर्नुहोस वृस्तितमा) #Covid19

10 months ago
400
धनगढीकी कोरोना संक्रमित ३४ वर्षीया महिलाको छैठौँ रिपोर्ट पनि ‘पोजेटिभ’ आएको छ #Covid19

संक्रमीत बढ्दै गएपछी ब्यबस्थापनमा समस्या #Covid

9 months ago
400
उदयपुरमा ८ जनामा कोरोनाको आसकां, थप परिक्षण गर्न बिपि धरानमा#Covid19

उदयपुरमा थप एक ४३ वर्षीय महिलामा कोरोना, सन्क्रमिको संख्या ११० पुग्यो #Covid19

10 months ago
401

Don't Miss

स्वास्थ्य मन्त्रालयका प्रवक्तालाई‌ डाक्टरको खुला‌ पत्र‌, An open letter to MoHP Spokesperson

स्वास्थ्य मन्त्रालयका प्रवक्तालाई डाक्टरको खुला पत्र

February 23, 2021
495
Covid era and migration in Nepal, कोरोनाको समयमा युवा विदेश जाँदै

कोरोनाको समयमा युवा विदेश जाँदै #Coronavirus

February 23, 2021
410
Nepal Chamber

खोपका लागि उद्योग तथा व्यवसायीलाई पनि प्राथमिकता दिन चेम्बरको आग्रह #NepalChamber

February 23, 2021
408
सेन्टर फर अटिजम भोकेसनल ट्रेनिङ्गको समुद्घाटन #Vocational

सेन्टर फर अटिजम भोकेसनल ट्रेनिङ्गको समुद्घाटन #Vocational

February 22, 2021
419
Bir Hospital

वीर अस्पतालले फेरि माग्यो कर्मचारी #BirHospital

February 22, 2021
460
सुदूरपश्चिमप्रदेशमै पहिलोपटक महाकाली अस्पतालले शुरु गर्यो भेन्टिलेटर सहितको एम्बुलेन्स सेवा #Ambulance

सुदूरपश्चिमप्रदेशमै पहिलोपटक महाकाली अस्पतालले शुरु गर्यो भेन्टिलेटर सहितको एम्बुलेन्स सेवा #Ambulance

February 23, 2021
857
औषधि तथा बिक्री प्रतिनिधि संघ धनगढी एकाइको अध्यक्षमा भट्ट निर्वाचित #Dhangadhiunit

औषधि तथा बिक्री प्रतिनिधि संघ धनगढी एकाइको अध्यक्षमा भट्ट निर्वाचित #Dhangadhiunit

February 22, 2021
481
Covishield-vaccine

आइतबार भारतबाट १० लाख कोभिसिल्ड खोप नेपाल आइपुग्ने #Covidvaccine

February 21, 2021
417
स्वास्थ्यमन्त्री हृदयेसी त्रिपाठी द्वारा स्टार हस्पिटलमा एनआइसियु कक्षको उद्घाटन #Starhospital

स्वास्थ्यमन्त्री हृदयेसी त्रिपाठी द्वारा स्टार हस्पिटलमा एनआइसियु कक्षको उद्घाटन #Starhospital

February 20, 2021
419
चिकित्सकको परामर्श शुल्क आज देखि बढ्यो, कसले कति लिन पाउने ( विज्ञप्ति सहित) #Doctorconsultation

चिकित्सकको परामर्श शुल्क आज देखि बढ्यो, कसले कति लिन पाउने ( विज्ञप्ति सहित) #Doctorconsultation

February 17, 2021
853
Life Care Clinic Mahendranagar, Galli no 1, Free line; telephone: 099-590232, 9828052023 Life Care Clinic Mahendranagar, Galli no 1, Free line; telephone: 099-590232, 9828052023 Life Care Clinic Mahendranagar, Galli no 1, Free line; telephone: 099-590232, 9828052023
Health News Nepal

HealthNewsNepal.com (Health News Nepal) is an attempt to bring authentic medical and health news updates and information, and wellness tips, tricks, and services from within Nepal and sometimes beyond. Read more about us here.

Publication Categories

  • Articles (37)
  • Disease (81)
  • English (26)
  • Fitness (23)
  • Health (137)
  • Lifestyle (48)
  • News (920)
  • Nutrition (30)
  • Research & Study (36)
  • Weight Loss (21)

Good HNN read

  • 👉 कोरोना महामारीमा संञ्चार र नेतृत्वको भूमिका #Covid19
  • 👉 Six months of #coronavirus – 10 things we know so far! #Covid19
  • 👉 मौसमी रुघाखोकीबाट बालबालिकालाई कसरी बचाउने ?
  • 👉 कोरोना संक्रमणका नयाँ र बुझ्नै पर्ने कुरा : डा. रवीन्द्र पाण्डे, जनस्वास्थ्य विज्ञ
  • Advertise
  • Submit News
  • Contact
  • About
  • Terms
  • Privacy
  • Accessibility

HealthNewsNepal.com - Health News Nepal 
© 2021 Health news and update information from Nepal • Hosted in the cloud and powered by TechSansar.com.

No Result
View All Result
  • Home
  • News
  • Health
  • Nutrition
  • Disease
  • Articles
  • Research & Study
  • Corona Virus #Covid19

HealthNewsNepal.com - Health News Nepal 
© 2021 Health news and update information from Nepal • Hosted in the cloud and powered by TechSansar.com.

Welcome Back!

Sign In with Facebook
Sign In with Google
OR

Login to your account below

Forgotten Password?

Create New Account!

Sign Up with Facebook
Sign Up with Google
OR

Fill the forms below to register

All fields are required. Log In

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In