कीटाणुसँग त्रसित मानव समाजलाई यि किटाणूकै कारण लाग्ने रोगसँग लड्ने अत्यन्त दरिलो हतियारको रूपमा निर्माण गरिएको एन्टिवायोटिकले नै काम गर्न छोडेको सुन्दा अचम्म लाग्न सक्छ । तर यो विश्व स्वास्थ्य क्षेत्रको टाउको दुखाइको विषय बन्न थालेको छ ।
✍️ सुवास अर्याल, मेडिकल माइक्रोबायोलोजिस्ट
भरखरै बेलायतवाट प्रकाशित हुने Q1 लेभेलको जर्नल “infection and drug resistance”, मा नेपालको मुटुमै अवस्थित अन्नपुर्ण न्युरो अस्पतालामा गरिएको अनुसन्धान प्रकाशित भएको छ । सुभाषचन्द्र अर्याल मुख्य अनुसन्धानकर्ता रहेको टिमले छ महिनासम्म गरेको अनुसन्धानमा एकदमै डरलाग्दो तथ्य फेला परेको छ । जम्मा ११५१ वटा नमुना सङ्कलन गरी गरिएको अनुसन्धानमा जम्मा २५३ ( २२%)मा मात्रै व्याक्टेरिया देखिएको थियो । जसमध्य २२६ ग्राम नेगेटिभ व्याक्टेरिया थिए । अनुसन्धान गर्दै जाने क्रममा २२६ मध्य ११३ (५०%)मा MDR वा बिभिन्न समुह अन्तर्गतका एन्टिवायोटिकले कामै नगेरेको तथ्य फेला पारिएको छ । जसको कारण बिरामिले रोग निको हुने दिन कुर्दाकुर्दै झनझन रोगले ग्रस्त पार्दै लैजाने र विरामिको निधन सम्म हुने गरेको छ ।
अनुसन्धानकर्ताहरुले यसको कारणसमेत पत्ता लगाएका छन । व्याक्टेरियाको परिक्षण गर्दा ११३ मध्य ९१ वटामा AmpC बिटा ल्याक्टमेज भन्ने एन्जाइम व्याक्टेरियाले बनाउने गरेको र यसैको कारण बिटा ल्याक्टम समुहका एन्टिवायोटिकको प्रभावकारितालाई निशेध गर्ने र कामै नगर्ने तथ्य फेला परेको छ । अनुसन्धानलाई अझै अगाडी अढाउने क्रममा ९१ मध्यका ८२ (९०.१%) वटामा CITM र ८० (८७.९%) वटामा DHAM जिन समेत रहेको पत्ता लागेको छ ।
डरलाग्दो जनस्वास्थ्य समस्या: एन्टिवायोटिक्स
अत्यन्त डरलाग्दो जनस्वास्थ्य समस्याको रुपमा उदाउँदै गरेको ‘एन्टिवायोटिक रेसिस्टेन्स’ को समस्या समाधान चुनौतीपूर्ण छ। गरिवि र अशिक्षाका कारण मानिसहरु अजैपनि बिरामि पर्दा चिकित्सकको सल्लाहा बिना नै आफुखुसि मेडिकलबाट चकलेट किने जस्तै गरि विभिन्न एन्टिवायोटिक्सहरु किनेर सेवन गर्ने गर्दछन्। अझ धेरै पहिलादेखि घरमै राखिएको सडिसकेको औषधिको प्रयोग पनि गर्ने गरेको पाइन्छ। औषधिको म्याद र मात्रा पनि हेर्ने गरिदैन । आर्थिक स्थिति कमजोर हुनाले औषधि खादाखादै पुरा डोजनै नपुर्याइ बिचमै छोडिदिने गरेको नि पाइएको छ। औषधि पसलवाट पनि डाक्टरको सिफारिस विना नै मनलाग्दि औषधि बेच्ने गरेको पाइन्छ।
यसरि जथाभावि औषधिको प्रयोग गर्दा बिरामिको अवस्था झनझन बिग्रदै जान्छ। आवश्यक भन्दा कम मात्रामा सेवन गर्दा ब्याक्टेरिया, भाइरस तथा फङ्गाइको ड्रग प्रतिरोध गर्ने क्षमता वृद्धि हुन गइ औषधिले कामै नगर्ने सम्म हुन जान्छ। आवश्यक भन्दा बढि मात्रामा सेवन गर्दा मृगौला र कलेजो सदाको लागि काम नगर्ने सम्म हुन सक्छ साथै आन्तरिक रक्तश्राव तथा मुटुको गति र रक्तचापमा समेत असर पुग्दछ।
एन्टिबायोटिक लगायत अन्य औषधिहरूको विवेकपूर्ण प्रयोगका लागि स्वास्थ्यकर्मीदेखि बिरामी स्वयंको महत्त्वपूर्ण भूमिका रहेकाले सबैको प्रतिबद्धता र जिम्मेवारी बहनले मात्र मानव स्वास्थ्यमा आउँदै गरेको यो संकटबाट छुटकारा पाउन सकिन्छ।
कोरोनाको कारण ४० प्रतिशतमा निन्द्रा नआउने समस्या, कसरी समाधान गर्ने?
